Ik had een foto van een bordje boerenkool van Google geplukt, ik dacht dat dat wel kon …

Foto’s, we gebruiken ze vrijwel dagelijks. Voor op de website, een social media post of als afbeelding bij die nieuwste blog die je net hebt geschreven. Omdat we niet allemaal zelf over onze eigen beeldbank beschikken, halen we die foto’s vaak van internet. Op deze foto’s rust echter in het algemeen auteursrecht, waardoor er ook vaak licentievoorwaarden zijn verbonden aan het hergebruik van deze foto. Wanneer jij je niet aan die voorwaarden houdt en de foto gebruikt, zou jij zomaar een claim kunnen ontvangen. Maar hoe weet je nu wanneer je een foto wel mag gebruiken, of een afbeelding rechtenvrij is en of er hier nog kosten bij komen kijken?

Auteursrecht

Om als maker auteursrecht te hebben op een foto, dient deze voldoende creativiteit te bevatten. Dit houdt in dat op pasfoto’s geen auteursrecht rust, maar voor bijna alle andere soort foto’s kun je ervan uitgaan dat je deze niet zomaar over mag nemen. Je kunt dan ook het beste op zoek naar rechtenvrije foto’s.

Rechtenvrij versus gratis

We zullen als ondernemers vaak op zoek gaan naar gratis foto’s, want als je ook nog eens moet gaan betalen voor elke foto die je voor een nieuw artikel wilt gaan gebruiken, zou je net zo goed zelf een beeldbank aan kunnen leggen. Vaak wordt dan helaas de fout gemaakt dat deze gratis foto’s ook rechtenvrij zijn, “anders zou je er tenslotte wel voor moeten betalen”.

Makers die hun foto’s gratis beschikbaar stellen, kunnen echter wel andere voorwaarden verbinden aan het hergebruik van hun afbeeldingen. Dat kunnen zij doen door daar een licentie aan te verbinden.

Creative Commons

De meest voorkomende voorwaarden kun je vinden door op zoek te gaan naar Creative Commons licenties. Dit zijn standaard licenties die makers aan hun werk kunnen koppelen waarbij er geen geld wordt gevraagd. De maker geeft met de Creative Commons aan onder welke licentie (dus: hoe en onder welke voorwaarden) het werk gebruikt mag worden.

Creative Commons bestaan uit vier verschillende elementen, waar zes verschillende soorten licenties mee zijn gemaakt.

Naamsvermelding. Een van de persoonlijkheidsrechten waarvan fotografen niet snel af zullen wijken. En aangezien je de foto’s al gratis mag gebruiken, is het geven van de juiste credits natuurlijk wel het minste wat je kunt doen. Let er hierbij goed op dat de website waar je de foto’s hebt gevonden nooit als juiste bronvermelding kan dienen. Dingen als “Bron: Pinterest” of “Bron:Wikipedia” geven een grote kans op een claim in je inbox. Ga dus altijd op zoek naar de daadwerkelijke maker van de foto. Kun je deze niet vinden? Dan is het echt beter om op zoek te gaan naar een andere afbeelding.

Niet-Commercieel. De maker van een foto kan ervoor kiezen dat zijn werk niet commercieel ingezet mag worden. Dit betekent heel simpel dat jij geen geld mag verdienen aan het gebruik van het werk. Jij mag de foto dan bijvoorbeeld wel gebruiken voor een simpele blog, maar niet wanneer hier advertenties (waar dus geld mee kan worden verdiend) aan zijn gekoppeld.

Gelijk Delen. Creative Commons afbeeldingen mag jij vaak bewerken, en wanneer dit in voldoende creatieve mate gebeurt zou dit een nieuw auteursrecht op kunnen leveren. Door deze voorwaarde aan een werk te verbinden geeft de maker aan dat ook dit bewerkte beeld onder dezelfde licentie als de maker vrij moet worden gegeven.

Niet Afgeleid. In uitzondering op het bovenstaande, mag een beeld in zijn geheel niet bewerkt worden wanneer de maker dit element aan zijn werk heeft verbonden.

Welke voorwaarden een maker aan zijn werk heeft verbonden kun je vaak vinden in de meta description van de foto. Kun je geen Creative Commons vinden? Ga dan op zoek naar wie de maker is van een werk, neem contact op en vraag expliciet om toestemming om de foto’s voor jouw doeleinden te mogen gebruiken.

Rechtenvrij is dus niet hetzelfde als gratis

We hebben net gezien dat foto’s waar Creative Commons licenties aan zijn verbonden altijd gratis zijn, maar niet zonder voorwaarden zoals naamsvermelding gebruikt mogen worden. Gratis betekent dus niet dat de foto compleet rechtenvrij is.

Vind je het vervelend om aan deze voorwaarden te moeten voldoen? Dan kun je ook op zoek naar foto’s waar je een bepaald bedrag voor neer moet leggen, maar de foto na betaling zonder verdere voorwaarden kunt gebruiken. Rechtenvrij is dus niet altijd gratis.

ECHT rechtenvrij

Licenties, of voorwaarden, verbinden aan het gebruik van foto’s… dan zijn ze dus eigenlijk niet rechtenvrij. Een foto is enkel volledig rechtenvrij wanneer het auteursrecht hierop is vervallen. Hier is sprake van 70 jaar nadat de maker van een werk is overleden. 70 jaar na zijn overlijden valt het werk in het publieke domein en mag dit in principe zonder naamsvermelding en toestemming gebruikt worden.

Zorgeloos een foto gebruiken?

De conclusie van dit artikel: rechtenvrij is niet hetzelfde als gratis en gratis is niet hetzelfde als rechtenvrij. Zeker weten of je een foto mag gebruiken?

– Gebruik werk waarvan de maker meer dan 70 jaar geleden is overleden.

– Maak gebruik van betaalde stockfoto’s.
– Ga op zoek naar Creative Commons foto’s en zorg dat je aan de voorwaarden zoals naamsvermelding doet.
– Vraag expliciet toestemming aan de maker.

Dit artikel is geschreven door Sharon de Rooij van LadyLaywer. De go-to-girl voor juridische dienstverlening voor jouw onderneming. LadyLaywer is samenwerkingspartner van VA school. #samenisallesleuker

Foto Sharon: Atelier Kim de Vries